تجزیه ژنتیکی تجمع کلر در ژنوتیپ های توتون شرقی

به منظور بررسی توارث پذیری و نحوه عمل ژن برای صفت تجمع کلر و صفات کمی مهم در توتون شرقی (nicotiana tabacum l.)، تلاقی بین دو رقم کم کلر basma16-10 و spt 406 با رقم b.s31 که دارای کلر بیشتری می باشد، صورت گرفت. والدین به همراه نسل های f1، f2، bc1 و bc2 حاصل از تلاقی در شرایط مزرعه و در دو آزمایش جداگانه هرکدام در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. صفات درصد کل برگ، ارتفاع بوته، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ (برگ قابل برداشت)، طول میانگره، قطر بوته و عملکرد برای هر بوته اندازه گیری گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس وزنی نشان داد که میانگین مربعات نسل ها برای تمامی صفات بجز قطر بوته معنی دار است. بنابراین تجزیه میانگین نسل ها جهت برآورد آثار ژن با استفاده از آزمون مقیاس وزنی و کای اسکوئر برای تلاقی ها صورت گرفت. کای اسکوئر مدل ساده سه پارامتری افزایشی- غالبیت برای تلاقی ها معنی دار شد که حاکی از حضور اثرات متقابل غیر آللی در توارث این صفات است. سپس مدل شش پارامتری برازش یافت و بهترین مدل برای هر تلاقی انتخاب گردید. معنی دار شدن اثرات ژنتیکی افزایشی [d] و غالبیت[h] ، مقدار بسیار بالای اثر غالبیت و حضور اثر متقابل غالبیت در غالبیت [l] در مقایسه با اثرات افزایشی حاکی از اهمیت بیشتر اثرات ژنتیکی غیر افزایشی و توارث پیچیده صفت تجمع کلر در برگ است. بنابراین انتخاب در نسل های اولیه برای این صفت موفقیت آمیز نخواهد بود. علامت منفی اثر غالبیت نشان دهنده غالبیت نسبی نتاج بسود والد کم کلر است. برای صفات ارتفاع، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ و طول میانگره علیرغم معنی دار شدن اثرات ژنتیکی افزایشی و غالبیت، مقدار بالای اثر غالبیت و حضور اثر متقابل غالبیت در غالبیت [l] در مقایسه با اثرات افزایشی حاکی از اهمیت بیشتر اثرات ژنتیکی غیر افزایشی و توارث پیچیده این صفات است. لذا انتخاب در نسل های اولیه برای این صفات موفقیت آمیز نخواهد بود. اما در رابطه با عملکرد اثرات ژنتیکی افزایشی نقش پررنگ تری را ایفا می نماید به این لحاظ انتخاب در نسل های اولیه برای این صفت امیدوارکننده است.